1000 km van Francorchamps 1971: De snelste wegwedstrijd in de geschiedenis

Vijftig jaar geleden vond de 1000 km van Francorchamps plaats. Het eerder vrij magere startveld, herbergde behoorlijk sterke concurrenten die de lat erg hoog legden. Een feit dat werd bevestigd na afloop van de wedstrijd toen Pedro Rodriguez en Jacky Oliver met hun Gulf-Porsche 917K wonnen in slechts vier uur tijd, met een gemiddelde snelheid van 249,069 km/h! Daarmee was ’s werelds snelste wegwedstrijd ooit een feit. Een record dat op de dag van vandaag nog steeds staat!

In het kader van de Grote Prijs van Spa werden de 1000 km van Francorchamps verreden. Het was de zesde uithoudingsproef die prijkte op de kalender van het Wereldkampioenschap der Merken, oftewel het WEC van toen. Op dat moment toonde de 917K zich oppermachtig op het asfalt van Buenos Aires, Daytona en Monza. Vooral de bolides uit Zuffenhausen ingezet door John Wyre Automotive Engineering – Team Gulf, dat sinds 1970 Porsche officieel vertegenwoordigde, en het semi-officiële Martini International Racing Team streden voor de overwinning. Tot dusver waren het enkel de snelle circuits waar de vrij logge sportwagens de kracht van hun grotere motoren konden uitspelen tegenover de 'kleine' prototypes die slechts over een drie liter-motor beschikten. Die bleken dan weer hun vermogenshandicap te kunnen uitspelen op de meer technische pistes.

Voor het seizoen van 1971 had de Scuderia Ferrari zijn ogen gericht op de 312PB, een proto die werd bestuurd door F1-rijders. Die bleek erg snel, maar miste nog een beetje aan maturiteit. De Alfa Romeo T33/3 daarentegen, ingezet door Autodelta, was de snelste bij de prototypes. Iets minder snel dan de Ferrari, maar wel extreem betrouwbaar. Zo zegevierde het duo De Adamich-Pescarolo met hun Alfa in de BOAC 1000 km verreden op Brands Hatch, en wonnen ze bij de proto’s in Buenos Aires, Sebring en Monza. Op erg snelle circuits vertoefden ze steeds in de schaduw van de 'grote' sportwagens, hopend dat de snellere concurrenten zouden uitvallen. Omwille van het vrij logge karakter van de 917K, waarvan het chassis op bochtige circuits behoorlijk te lijden had aan torsiestijfheid, ontwikkelde Porsche de 908/03. Een prototype, ontstaan uit de bekende 908/02 Spyder, dat al snel naam maakte onder de bijnaam 'Fly'.

Deelnemers

Veel geïnteresseerde deelnemers voor de Belgische uithoudingswedstrijd in 1971 waren er niet. Toch verschenen er zes Porsche 917K's aan de start. Twee daarvan waren ingeschreven door het Gulf team voor Jo Siffert-Derek Bell en Pedro Rodriguez-Jacky Oliver. Het Martini International Racing Team verzorgde een exemplaar voor Vic Elford-Gerard Larousse en een tweede voor Helmut Marko-Gijs Van Lennep. Beide teams kregen de doorgeëvolueerde motor ter beschikking, waarbij de cilinderinhoud van 4495 naar 4907cc werd gebracht. Een verbetering die voor zestig bijkomende pk zorgde! Meer nog, in laatste instantie zou Porsche Team Gulf een uitgeboorde versie van de twaalf-cilinder boxermotor ter beschikking stellen met een cilinderinhoud van 4999 cc. Een supermotor, met een speciaal onderblok uit gegoten aluminium en zuigerwanden behandeld met Nicasil, dat het olieverbruik gevoelig reduceerde bij hoge toerentallen, goed voor nog een bijkomend extraatje van 20 pk!

Privéteams Zitro Racing (Martin-Gérard) en Usdau Team (Kauhsen-Jöst) moesten het stellen met de ‘oude’ 4,5 liter twaalf-cilinder boxermotor. Een eenzame 908/02 van Ecurie Sonauto, die Claude Ballot-Lena deelde met Guy Chasseuil, versterkte de troepen uit Zuffenhausen. Scuderia Ferrari schreef een 312 PB in voor Jacky Ickx en Clay Regazzoni, die voor de eerste maal op Francorchamps zou rijden. Zij werden geflankeerd door een drietal privéwagens.

Een duo 512 M's, waarvan een exemplaar ingeschreven werd door de Scuderia Filipinetti, dat werd bestuurd door Giancarlo Gagliardi-Corrado Manfredini. Daarnaast was er ook nog een exemplaar voor Herbert Müller dat hij deelde met René Herzog. Mülller zorgde voor nog een ‘oude’ 512 S voor het duo Cox Kocher-Heinrich Wiesendanger. Twee Lola’s T70 MK3B GT, één van VDS Racing Team voor Pilette-Gosselin en een ander exemplaar voor Coombe-Vestey vervoegden de startgrid. Onder druk van zijn racers schreef Autodelta één enkele Alfa T33/3 in. Teamleider Carlo Chiti wenste zich immers te concentreren op de Targa Florio die een week na Spa plaatsvond. Een erg belangrijke wedstrijd voor Alfa Romeo.

Kwalificaties

Tijdens de officiële kwalificaties bleken de 917K's van John Wyer Gulf de te kloppen Porsches. Op Monza toonden de blauwe Porsches met oranje middenstreep hun meerdere tegenover dezelfde wagens van Martini Racing. Van in het begin toonde Derek Bell zich erg snel. Hij klokte een tijd van 3 minuten 16, vijftiende van het ronderecord dat het jaar ervoor werd scherpgesteld door Rodriguez.

John Wyer experimenteerde met de lange motorkap achteraan met kleine vleugels die zorgden voor een hogere topsnelheid, maar minder neerwaartse druk. Dat gaf niet het gewenste resultaat. De wagen gedroeg zich ontstabiel in de lange, snelle bochten. Ook de langere versnellingsbakverhoudingen, speciaal voor Le Mans, werden verworpen omdat ze niet het gehoopte resultaat gaven.

Derek Bell kwam niet hoger dan 8000 t/min terwijl er makkelijk 600 t/min meer kon genomen worden met de oorspronkelijke verhoudingen. Bij Martini verkoos men toch om met een meer aerodynamisch gunstige motorkap te rijden. Een redelijk risico maar de enige optie om het lagere motorvermogen ten opzichte van de Gulf-wagens te compenseren. Dat gaf 'Quick Vic' de mogelijkheid om toch een tweede tijd te klokken tijdens de tweede kwalificatiesessie, op 2,2 seconden van poleman Bell.

Op de tweede startrij strandde Rodriguez met de andere Gulf-Porsche en Marko met de zusterwagen van Martini Racing. De derde startrij werd gemonopoliseerd door Ferrari. De 312 PB van Ickx was de snelste proto. De eerste privéwagen was de 512 M van Manfredini. Kauhsen klokte met zijn 917K een zevende tijd. Hij deelde de startrij met de Alfa van Pescarolo. Pilette realiseerde een magere twaalfde tijd, maar de Lola bleek niet meer opgewassen tegen al dat 'moderne' geweld. Enkel Ballot-Lena met de oude 908/02 bleek nog trager te zijn… 

Ongenaakbaar

Een half uurtje voor de start heersten er donkere wolken boven Spa-Francorchamps. Vijftien minuten later viel de eerste regen naar beneden. Verschillende concurrenten, waaronder Vic Elford, kozen ervoor om hun 'intermediates' in te ruilen voor regenbanden. Na het vallen van de nationale driekleur verzilverde Siffert zijn polepositie. 'Quick Vic' volgde in zijn kielzog, en werd op zijn beurt achterna gezeten door Rodriguez. Ickx maakte een mooie start en verschalkte de tweede Martini 917K. Die werd dan weer op de voet gevolgd door Kauhsen met zijn Porsche en Pescarolo’s Alfa.

De posities bleven ongewijzigd totdat Rodriguez Elford verraste in Stavelot. Na de eerste ronde bleek Siffert volledig ontketend en reed hij weg van zijn belagers. Inmiddels was de zon weer van de partij. Elford kwam binnen voor een bandenwissel en verloor daardoor 21 seconden. Pedro Rodriguez reageerde en naderde de leider. Ickx volgde op dertig seconden. Siffert dreef het tempo op en klokte een tijd van 3 minuten 19 (255,075 km/h). Rodriguez liet zich niet afschepen en reageerde prompt met een nieuw ronderecord: 3 minuten 14.6, goed voor een gemiddelde van 260,842 km/h!

Het helse tempo eisde zijn tol. In Masta zette Marko de Martini-Porsche aan de kant met een defecte motor. Ickx bleef op afstand volgen. In de twaalfde ronde kwam 'Seppi' binnen voor een tankbeurt. Een actie die slechts twaalf seconden in beslag nam. Rodriguez tankte de volgende ronde en deed er twee seconden langer over. Kort daarna zette Elford de overgebleven Martini-Porsche aan de kant wegens erg onstabiel weggedrag. Nader onderzoek bracht aan het licht dat een hechtingspunt van de linkse voorophanging een scheurtje vertoonde. Het zat Martini Porsche Racing niet mee…

Inmiddels ontketende zich een nog nooit eerder gezien duel tussen de beide Gulf-Porsches. Daardoor werden er ronden afgehaspeld met een gemiddelde van 250 km/h! In ronde 23 kwam leider Siffert opnieuw binnen voor een tankbeurt. Rodriguez kon het nog twee ronden langer volhouden vooraleer hij pitte. In ronde 34 dook de Ferrari 312PB binnen. Regazzoni nam het stuur over van Jacky Ickx. Een ronde later spong Bell in de leidende 917K, gevolgd door Oliver die Pedro Rodriguez afloste.

Na half wedstrijd leidden beide Gulf-wagens nog steeds de dans. Clay volgde op een ronde. Pescarolo met de Alfa zorgde voor een mooie remonte en kwam terug op de vierde stek voor de 512 S van Müller en de 917K van Kauhsen. Inmiddels kwam Bell terug op Oliver en won hij een tweetal seconden per ronde. Na de volgende pitstop bedroeg het verschil nog maar vijf seconden! Reggazoni maakte een slechte pitstop en verloor tijd. Ook de Alfa ging minder snel dan ervoor. De Adamich had het moeilijk om het goede ritme te vinden en bleek tot vier seconden per ronde trager te zijn dan 'Pesca'. Daar maakte de 917K van Team Usdau handig gebruik van en ze heroverde de vierde stek.

In ronde 58 gebeurde er een drama. In zijn poging een tragere deelnemer te ontwijken tijdens een inhaalmanoeuvre vlak voor Stavelot, raakte Reggazoni’s Ferrari de vangrails met een snelheid van 280 km/h! Clay Reggazoni kwam er met de schrik vanaf maar de 312PB was volledig vernield. Inmiddels bleven beide Gulf-Porsches voortdenderen tegen een moordend tempo. De laatste pitstop was uiteindelijk beslissend voor de finale uitslag. Jacky Oliver bleek daarbij het minste tijd te verliezen en leidde voor Bell. Inmiddels had de Alfa T33/3 weer de Porsche van Reinhold-Jöst en de Ferrari van Müller weten te verschalken. Beiden kampten met problemen waardoor het tempo flink vertraagde. Uiteindelijk gaf de motor van de 512 S zelfs de geest.

Tijdens de laatste vijf ronden haalde Derek Bell alles uit de kast om Oliver voorbij te steken. Tevergeefs, want Oliver hield het hoofd koel. Het verschil bedroeg slechts een tiende van een seconde! 'Teamorders' zo bleek achteraf, wat de suprematie van het Gulf Team niet ondermijnde. Ook bij Autodelta was men tevreden. De betrouwbaarheid van de Alfa bleek weer zijn vruchten afgeworpen te hebben en hij behield zijn derde plaats. Ze waren ook opnieuw eerste bij de prototypes. Pilette-Gosselin eindigen met de Lola van VDS als eerste Belgen op de zesde stek. Jean-Pierre Gaban-Willy Braillard eindigde veertiende, vijfde bij de GT's.  

Absoluut record

Na afloop van de wedstrijd bleken alle records gebroken. Meer nog, met een gemiddelde van 249,069 km/h mocht de 1000 km van Francorchamps in 1971 zich de snelste wedstrijd ooit noemen die op een "natuurlijk" circuit werd verreden! Ter vergelijking, de sportwagens bleken makkelijk tot tien seconden per ronde sneller op Francorchamps dan de toenmalige F1-wagens, bestuurd door dezelfde racers! Tijdens de Grote Prijs van België in 1970 behaalde Jacky Stewart de pole met een tijd van 3 minuten 28!

Tekst: Alec Lavaerts  - Foto’s: Archief Porsche & Sport Moteur, Archief Alfa Romeo