30 jaar geleden schitterde Ayrton Senna voor het laatst in België

Ayrton Senna en het circuit van Spa-Francorchamps, het blijft een mythische combinatie die vijf keer de overwinning opleverde. In het kader van de Grote Prijs van België die dit weekend wordt betwist, blikt Ronald Ooms terug op het laatste optreden van de Braziliaanse kampioen op het mooiste circuit ter wereld.

Bijna dertig jaar zijn er verstreken sinds de laatste keer dat de rood-witte McLaren van de Braziliaanse rijder met zijn iconische gele helm vol gas door Eau Rouge en de Raidillon raasde. Wijlen Ayrton Senna reed eind augustus 1993 zijn laatste race op Belgische bodem. Op het circuit van Spa-Francorchamps won de drievoudige wereldkampioen F1 maar liefst vijf keer, een record dat pas elf jaar later zou gebroken worden door Michael Schumacher. Net als een jaar voordien had Senna ook deze keer realistisch weinig kans om de race op zijn naam te schrijven, en zeker niet tegen de oppermachtige Williams-Renaults van aartsrivaal Alain Prost en Damon Hill, die twee weken eerder in Hongarije zijn eerste zege behaalde in de koningsklasse van de autosport.

Maar liefst 27 punten moest Ayrton Senna dichtfietsen op Alain Prost in de tussenstand voor het wereldkampioenschap Formule 1. Een grote kloof toen omdat een zege slechts 10 punten opbracht, en niet 25 zoals vandaag. Beide drievoudige wereldkampioenen hoopten op een beter resultaat in de Ardense bossen, nadat ze met lege handen uit Budapest waren vertrokken. Ook ik - de toen 14-jarige Senna-fan die zijn allereerste F1-evenement bijwoonde - hoopte op een goed resultaat voor de 33-jarige Paulista. Het was geweldig om Prost én Senna aan het werk te zien: misschien wel de grootste rivalen die de F1 ooit gekend heeft. Ik had er het volste vertrouwen in, zeker toen Prost bij het ingaan van Eau Rouge van zesde versnelling terugschakelde naar vierde tijdens de ochtendtraining. Senna ging voluit in zesde de stijle bergwand op! Ik was in extase.

Bezorgd om zijn collega

Het duurde niet lang voor ik ooggetuige werd van Alex Zanardi's horrorcrash op de Raidillon. De Italiaan verloor de controle over zijn Lotus 107B - door een bult op het wegdek - en knalde zijn bolide met volle vaart recht in de vangrail. Vervolgens slingerde het verhakkelde vehikel enkele malen rond de as naar de overkant van de baan, en kwam daar tot stilstand. Beide McLarens van Michael Andretti en Ayrton Senna waren in aantocht, met de Amerikaan als eerste ter plaatse. De zoon van Mario vertraagde en probeerde met een slakkengangetje zijn weg door de brokstukken te zoeken. Zijn Braziliaanse teamgenoot, zich blijkbaar niet bewust van wat er zich voor hem afgespeelde, ging vol gas door Eau Rouge. Hij merkte laat de gele vlaggen op en moest vol in de ankers, sloeg zijn stuur om - om de zuster-McLaren te ontwijken - en kwam enkele meter voor de Lotus tot stilstand.

Net als een jaar eerder, bij de zware crash van Eric Comas in Blanchimont, bekommerde de Braziliaan zich om het welzijn van zijn collega en holde richting het wrak om poolshoogte te nemen. Zanardi kwam er met de schrik, een gebroken tand en een dikke neus van af maar werd uit voorzorg naar Luik overgebracht voor een hersenscan. De Lotus-rijder - die later tweemaal het Amerikaanse CART-kampioenschap op zijn naam zou schrijven - kwam dat weekend niet meer in actie. Voor het incident bij de Zanardi-crash kreeg Senna later op de dag een officiële berisping van de wedstrijdleiding voorgeschoteld. De schade aan de vangrail was enorm en het duurde een uur en een kwartier om alles te herstellen. Nadien kon de vrije training gewoon weer hervat worden.

Op vrijdagnamiddag werd destijds de eerste kwalificatiesessie afgewerkt. Damon Hill voerde het pak aan, een fractie van een seconde voor Prost. Michael Schumacher volgde op de derde plaats, maar zijn Benetton-Ford hinkte maar liefst anderhalve seconde achter op de beide Williams-wagens. Senna moest zich tevredenstellen met een vierde stek en was op zijn beurt nog een seconde trager dan de Duitser. De toen 39-voudige GP-winnaar was niet onder de indruk van de topsnelheid van zijn McLaren MP4/8. Het zag ernaar uit dat die zijn top had bereikt, mijlenver verwijderd van de eveneens door Ford-aangedreven Benetton van de jonge Schumacher. De frustratie van de drievoudige wereldkampioen was ook 's anderdaags te merken, toen hij de kans om nog een extra kwalificatierun te doen botweg weigerde. Hierdoor verloor hij alsnog zijn vierde startplaats aan Jean Alesi in de Ferrari.

Senna's protest

Voor de race was de Braziliaan nergens te bespeuren, en de traditionele rijdersparade vond zonder hem plaats. McLaren gaf ook geen uitleg waarom hun sterrijder afwezig was. De organisatie, geïrriteerd door het gedrag van de 33-jarige Senna, verspreidde een verontschuldiging aan de media en het aanwezige publiek. In de wandelgangen van de paddock ging het gerucht de ronde dat Senna uit protest wegbleef van de parade omdat de FISA-officials tijdens de rijdersbriefing weigerden in dialoog te gaan over eventuele veiligheidsmaatregelen aan het circuit na Zanardi's zware crash op vrijdagochtend.

In de race zelf was hij uiteraard wel van de partij en toen de lichten op groen sprongen, maakte hij een blitzstart. Door een knap manoeuvre langs de buitenkant van La Source nam hij Alesi en Hill te grazen en palmde zo de tweede plaats in, achter polesitter Prost.

Schumacher, die voor de McLaren op de grid stond, miste zijn start compleet en viel terug naar de negende stek. Vooraan reed Prost gemakkelijk weg van zijn aartsrivaal. Lang kon de McLaren de tweede Williams niet achter zich houden. Tijdens de tweede ronde moest de Ford-aangedreven MP4/8 op het einde van Kemmel buigen voor de veel sterkere Renault-aangedreven FW15C van Hill. Na vier ronden was Schumacher weer opgeklommen naar de vierde plek.

Ondertussen moest Alesi zijn Ferrari aan de kant zetten met pech. Ook de race van onze landgenoot Thierry Boutsen, in de Jordan, was van korte duur, want na nog geen halve ronde gaf de koppeling er al de brui aan. Het werd trouwens meteen zijn laatste wedstrijd in F1. De teller bleef dus staan op 163 races, waarvan hij er drie wist te winnen.

Net naast het podium

In de twaalfde ronde kozen zowel Hill als Schumacher voor nieuw schoeisel, een ronde later volgden leider Prost en zijn Braziliaanse rivaal. De Fransman bleef op kop, gevolgd door zijn Britse teamcollega. Senna kwam als derde op de baan maar Schumacher kwam tegelijkertijd uit La Source en wist zich naast de Braziliaan te nestelen. De McLaren blokte de Benetton, maar de Duitser gaf geen krimp en ging over het gras de McLaren voorbij. Senna kon de B193 in Eau Rouge niet volgen en zag de Duitser aan de horizon verdwijnen.

De zege leek weggelegd voor Alain Prost, maar een slechte tweede pitstop, waarbij hij tot overmaat van ramp werd gehinderd door een Sauber, zorgde voor de omwenteling. Damon Hill nam de leiding over.
'Le Professeur' kon het tempo van de zoon van Graham Hill niet volgen en viel terug. Een ronde later ging Schumacher ook voorbij aan de Franse wereldkampioen, die duidelijk problemen kende met het weggedrag van zijn bolide.

Damon Hill won de tweede race uit zijn F1-carrière, met Schumacher - de winnaar van 1992 - op de tweede positie. Prost kon zijn derde plaats uiteindelijk behouden en belangrijker nog, hij eindigde voor zijn aartsrivaal en scoorde één punt meer dan de Braziliaan. Hierdoor breidde hij zijn voorsprong uit naar 28 punten. Dat jaar zou Alain Prost zijn vierde wereldtitel pakken en de Formule 1 vaarwel zeggen.

De rest is geschiedenis: de deur werd op die manier geopend voor Senna's transfer naar Williams, waar hij op jacht ging naar zijn vierde titel. Technische snufjes zoals de actieve ophanging en tractiecontrole verdwenen uit de F1 en voor het eerst werd er tijdens de races bijgetankt: een veelbelovende strijd leek in de maak voor 1994. Ik was er heilig van overtuigd - zo jong en naïef als ik was - dat Ayrton uiteindelijk zou zegevieren, ook na de eerste twee races waarin hij geen punten wist te scoren door een moeilijk te besturen FW16. En ik keek ernaar uit om mijn idool in augustus van dat jaar weer aan het werk te zien. In 1992 bezocht Senna zijn Belgische fanclub nabij Luik en in 1994 sloot ik mij bij hen aan, in de hoop de man ooit echt te ontmoeten. Maar toen kwam die vervloekte zondag 1 mei in Italië...

Tekst: Ronald Ooms
Foto's: Georges De Coster